Trafik Sigortasında Hasar Ödemeleri

Yasal Düzenlemeler ve Hak Sahibinin Belirlenmesi

Trafik kazalarında araç hasarları, zorunlu trafik sigortası kapsamına girer ve Karayolları Trafik Kanunu ile düzenlenir. Sigortacılık Kanunu (5684) ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun sigorta hükümleri, zorunlu sigortanın genel esaslarını belirler. Hazine ve Devlet Personel Başkanlığı’nın onayıyla yayımlanan Trafik Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları da uygulamanın detaylarını düzenler. Bu genel şartlar uyarınca, sigorta teminatı “hak sahibinin” maruz kaldığı zararı karşılar. Burada “hak sahibi” genellikle zarar gören kişinin kendisi veya malı üzerindeki hakkı olan kişidir. Örneğin Genel Şartlar’da “Maddi Zararlar Teminatı”, “hak sahibinin… zarar gören araçta meydana gelen değer kaybı” olarak tanımlanmıştır. Sigorta şirketinin ödeyeceği tazminat tutarı da bu hak sahibine ödenir. Bu kapsamda Yargıtay da; kaza sonucu ölen aracın kullancısı sayılan bir kişinin eşi (sigortalı aracın işleteni) hakkında, onun üçüncü şahıs (hak sahibi) olarak kabul edilemeyeceği hükmünü vermiştir.

Hasar Ödemesi Yapılabilecek Kişi ve Kuruluşlar

Sigorta şirketi, tazminatı doğrudan zarara uğrayan hak sahibine öder. Ödeme alacaklıları şunlar olabilir:

• Araç sahibi / Ruhsat sahibi: Aracın kayıtlı resmi sahibine ödeme yapılır.

• Mağdur üçüncü kişi: Kazada aracı kullanan kişi araç sahibi değilse, araç sahibinin onayıyla mağdur kişi hak sahibi sayılır. (Örneğin bir dostunuzun aracını kullanırken kaza yaparsanız, kasko/MTMS sigortası aracın sahibine öncelikle ödeme yapar.)

• Vekil: Hak sahibinin yetkilendirdiği kişi, noter onaylı vekâletname ile hasarı takip edebilir; ödemeyi hak sahibinin yerine vekili teslim alabilir.

• Tamirhane / Anlaşmalı Servis: Hak sahibinin izniyle araç serviste onarılıyorsa, sigorta bedeli faturaya uygun olarak doğrudan tamirciye ödenebilir. (Genel Şartlar’da sigortacı, onarım merkezine ilişkin tercihini 2 iş günü içinde bildirmekle yükümlüdür.)

• Leasing / Finans Kuruluşu: Araç kredi veya leasing ile alınmışsa, finansman kuruluşunun menfaati (rehni) korunur. Sigorta tazminatı önce kiracı/araç sahibinin gecikmiş borçlarına mahsup edilir; tam hasar durumunda borcu kalmamış ise bakiye araç sahibine ödenir.

Örneğin QNB Finansal Kiralama’nın sözleşmesine göre, kazada tahsil edilen sigorta bedeli önce kiracının gecikmiş borçlarına karşılık kullanılır; araç tamamen zayiat hâlindeyse ve borç yoksa tazminat kiracıya ödenir.

Zarar Gören ile Sigortalı Farklı Kişilerse Ödeme Prosedürü

Kazaya karışan sigortalı ile zarar gören üçüncü kişi (araç sahibi veya yolcusu gibi) farklı ise, zararı karşılayan sigortacının ödemeyi mağdura yapması esastır. Bu durumda sigorta şirketi hasar ihbarını aldıktan sonra her iki taraftan da belge ister: sigortalıya ait poliçe, ruhsat ve kimlik; mağdura ait ruhsat, kimlik vb. örneğin Corpus Sigorta, hem mağdurun araç ruhsatı hem de sigortalı araç ruhsatı fotokopisini hasar dosyası için talep etmektedir. Sigorta eksperi veya adli makamlar kaza raporu hazırlar, hasar miktarı tespit edilir ve kusur oranına göre tazminat hesaplanır. Ödeme, hak sahibinin banka hesabına IBAN üzerinden yapılır. (Doğrudan Ödeme Sistemi kapsamında da, kural olarak kusurlu tarafın sigortası mağdura 8 iş günü içinde tazminatı öder.)

Sigorta Şirketi Uygulamaları ve Örnek Prosedürler

Sigorta şirketlerinin hasar ödemesine ilişkin uygulamaları benzer evrak ve süreçleri içerir. Örneğin Allianz Sigorta, trafik kazası hasarında “hasar ödemesi için gerekli belgeler” arasında hak sahibine ait IBAN ve araç ruhsat fotokopisini ilk sırada saymaktadır. Allianz ayrıca mağdurun veya sigortalının kimlik bilgilerini ve kaza tespit tutanağını ister. Benzer şekilde Corpus Sigorta trafik poliçesi hasarında “mağdurun ruhsat fotokopisi, mağdurun TC kimlik/vergi numarası, mağdur araç ruhsat sahibinin IBAN’ı” ile “sigortalı aracın ruhsat fotokopisi” gibi evrakları talep etmektedir. Her iki şirket de hasar vekâleten takip ediliyorsa noter onaylı vekaletname, vekilin TC kimlik numarası ve IBAN bilgileri gibi belgelerin sunulmasını şart koşar. Evraklar tam sağlanınca, sigortacılar genellikle 8 iş günü içinde ödeme yapar. Hasarın oluş biçimine göre ek belgeler de istenebilir (örneğin ağır yaralanmalarda sağlık raporları, sabıka kaydı, SGK dökümleri vb.).

Belgeler, Vekâlet ve Diğer Uygulama Detayları

Ödeme sürecinde dikkat edilmesi gereken belgeler şunlardır:

• Araç Ruhsatı Fotokopisi: Hasar gören araca ait ruhsat (ve sigortalı aracın ruhsatı).

• Sürücü Belgesi ve Kimlik: Sigortalı ve mağdur tarafın nüfus cüzdanı veya T.C. kimlik no ile ehliyet fotokopileri.

• Kaza Tespit Tutanağı: Polis veya tarafların düzenlediği resmi kaza zaptı.

• Banka Bilgileri (IBAN): Hak sahibinin hesap numarası (ödeme bu hesaba yapılır).

• Vekâletname: Hasar takibi yetkilendirilmiş bir avukat veya yakına aittiyse, noter onaylı vekaletname, vekilin kimlik ve IBAN bilgileri gereklidir.

• Diğer Belgeler: Maddi hasarlı kazada faturalar, onarım raporu; bedeni zararda sağlık raporları, SGK ileri tarihi/telafi mahsubu belgeleri gibi ilave evraklar. Yüksek meblağlı ödemelerde ek nüfus, ticaret sicili, faaliyet belgesi vb. talep edilebilir.

Bu belgelerin eksiksiz tamamlanması, ödemenin hızlanmasını sağlar. Sigorta şirketi, genel şartlar ve mevzuat gereği hak sahibine doğru tutarda ödeme yapmakla yükümlüdür.

Araç Hasarı ile Bedeni Zarar Ödemelerinin Karşılaştırması

Zorunlu trafik sigortası, araç hasarının yanı sıra kazazedelerin tedavi giderlerini ve sakatlık tazminatlarını da karşılar. Araç hasarı ödemelerinde sigortacı aracı onarma veya değiştirme bedelini araç sahibine öderken; bedeni yaralanmalarda mağdur veya yakınlarına sağlık giderleri, geçici/daimi iş göremezlik ve “destekten yoksun kalma tazminatı” ödenir. Örneğin Genel Şartlar’da “Sürekli Sakatlık Teminatı” üçüncü kişinin kazaya bağlı sakatlığı için düzenlenmiştir. Ayrıca, Türk Borçlar Kanunu’nun 53. maddesine göre bir kişinin ölümü halinde yakınları (örneğin çocukları veya eşi) destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilir. Kısaca; aracın fiziksel hasarı için fatura bedeli üzerinden ödeme yapılırken, bedenen zararda SGK tarafından karşılanan tedavi masrafları sigorta tarafından tamamlanır ve kalıcı hasar veya ölüm halinde yasal tazminatlar hesaplanarak ödenir. Bu fark, ödeme muhatabı açısından da ayrılır: araç hasarında araç sahibinin hesabı; bedeni zararda mağdurun kendisi veya kanuni mirasçıları esas alınır.

Örnek Yargıtay Kararları ve İçtihatlar

Yargıtay kararlarında da trafik sigortasında ödeme yükümlülüğü genel uygulamayı destekler niteliktedir. Yukarıda bahsedilen Yargıtay 17. Hukuk Dairesi kararında, trafik kazasında ölen sürücünün eşi, kaza tarihinde sigortalı aracın işleteni sayıldığı için mağdur (hak sahibi) olarak kabul edilmemiştir. Bu içtihat, hak sahibinin belirlenmesinde “sigortalıya bağlı kişilerin” üçüncü kişi sayılmayacağına işaret eder. Başka bir Yargıtay kararında ise ölüm durumunda yakınlara TBK 53 çerçevesinde tazminat hakkı tanındığı vurgulanmıştır. Genel olarak Yargıtay ve HGK kararları, sigorta şirketlerinin tazminatı gerçek hak sahiplerine ödediğini teyit eder.

Bu konu hakkında daha fazla bilgi için “Araç Değer Kaybı ve  Sigorta” kategorisindeki diğer tüm yazılarımızı inceleyebilirsiniz.