Kaza Tutanağı Geçerlilik Süresi

Trafik kazası sonrasında doldurulan kaza tespit tutanağı, maddi hasarlı kazalarda sürücülerin kendi aralarında düzenlediği resmi bir belgedir. Bu tutanak, kazanın nasıl meydana geldiğini, tarafların beyanlarını ve çizilen krokiyi içerir. Özellikle küçük çaplı kazalarda polis çağırmaya gerek kalmadan tutulabilen kaza tutanağı, sigorta süreçlerinin başlaması ve hasar tazmininin yapılması için kritik öneme sahiptir. Peki kaza tutanağı geçerlilik süresi ne kadardır ve bu süre zarfında hangi işlemler gerçekleştirilmelidir? Bu teknik blog yazısında, kaza tespit tutanağının yasal geçerlilik süresini, sigorta şirketleri nezdindeki işlem süreçlerini, kaza tutanağı zaman aşımı sürelerini ve olası hukuki durumları ele alacağız. Ayrıca tutanak bilgilerinin noter ve SBM (Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi) kayıtlarındaki yeri ve önemi de incelenecektir. İçerik, kaza sonrası sigorta ve değer kaybı işlemleriyle ilgilenen araç sahipleri ile ikinci el araç alıcılarına yönelik hazırlanmıştır.

Kaza Tespit Tutanağı Nedir ve Neden Önemlidir?

Kaza tespit tutanağı, iki veya daha fazla aracın karıştığı maddi hasarlı trafik kazalarında tarafların kendi aralarında düzenlediği resmi bir rapordur. 1 Nisan 2008’den bu yana Türkiye’de, can kaybı veya yaralanmanın olmadığı durumlarda polis çağırmaksızın sürücülerin anlaşarak tutanak tutması uygulaması yürürlüktedir. Tutanakta kazanın tarihi, saati, yeri; sürücü ve araç bilgileri; kazanın oluş şeklinin çizimi ve tarafların imzaları bulunur. Bu belge, kazanın sorumluluk oranlarının belirlenmesinde temel alınır ve sigorta şirketlerinin hasar dosyasını değerlendirirken ilk baktığı kayıttır. Kaza tutanağı sayesinde sürücüler, trafikte uzun süre beklemeden olay yerini terk edebilir ve süreç çevrimiçi olarak da takip edilebilir. KTT (kaza tespit tutanağı) olarak kısaltılan bu rapor, dijital ortamda SBM sistemine işlendiği için daha sonra kolaylıkla sorgulanabilir. Kaza tespit tutanağının önemi, sigorta tazminat süreçlerini hızlandırmasında yatar. Taraflar kazanın oluş şeklini kendi beyanlarıyla tutanağa geçirdikten sonra, sigorta şirketleri bu belgeyi esas alarak kimin kusurlu olduğunu tespit eder. Kusur oranları belirlendikten sonra da hasar bedelinin hangi sigorta şirketi tarafından karşılanacağı netleşir. Bu nedenle tutanağın doğru ve eksiksiz doldurulması, varsa tanık beyanlarının eklenmesi büyük önem taşır. Ayrıca, ikinci el araç piyasasında kaza tutanakları araçların hasar geçmişinin bir parçasıdır; ileride aracı satın almak isteyenler hasar kaydı sorgulaması yaparken bu tutanak bilgilerine ulaşabilirler.

Kaza Tespit Tutanağının Yasal Geçerlilik Süresi

Bir trafik kazası sonrasında düzenlenen kaza tespit tutanağının yasal olarak geçerli sayıldığı süre ne kadardır? Genel uygulamada *kaza tutanağı geçerlilik süresi 2 yıl olarak kabul edilir. Bu şu anlama gelir: Kazadan doğan maddi hasar taleplerinizi ve sigorta başvurularınızı, kaza tarihinden itibaren iki yıl içinde yapmanız, hak kaybına uğramamak açısından gereklidir. Türk Borçlar Kanunu’na göre haksız fiillerden doğan tazminat taleplerinin zamanaşımı süresi, zararın ve failin öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl ve her hâlükârda olay tarihinden itibaren 10 yıldır. Kaza tespit tutanağı da bir trafik kazasının somut belgesi olduğundan, bu tutanağa dayanarak yapılacak hukuki talepler genellikle 2 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Ancak burada önemli bir ayrım bulunmaktadır: Eğer kazada yaralanma veya can kaybı gibi bedeni zararlar söz konusuysa ya da kazaya karışan taraflardan biri olay yerini terk etmişse, bu durumda kolluk kuvvetleri tarafından görgü tespit tutanağı (polis kaza raporu) tutulur. Yaralanmalı veya ölümle sonuçlanan kazalar, aynı zamanda Türk Ceza Kanunu kapsamında suç teşkil ettiği için zamanaşımı süreleri daha uzun olabilir (ceza davasının zamanaşımı süresine tabi olarak). Örneğin, yaralanmalı bir trafik kazasında cezai soruşturma açılırsa, bu kazaya ilişkin tazminat taleplerinin zamanaşımı süresi 2 yıldan uzun (ilgili suçun ceza zamanaşımı süresi kadar) olabilecektir. Özetle, kaza tespit tutanağının geçerlilik süresi maddi hasarlar için genelde 2 yıl iken, bedeni hasarlar söz konusu olduğunda bu süre uzayabilmektedir. Burada “geçerlilik süresi” ifadesi, tutanağın fiziksel olarak geçerliliğini yitirmesinden ziyade, tutanakla ilgili hak taleplerinin yapılabileceği süreyi ifade eder. Yani kaza tutanağı, kaza anını belgeleyen bir kayıt olarak süresiz şekilde varlığını korur; ancak o tutanağa dayanarak sigorta şirketinden hasar talep etme veya dava açma hakkınız belirli bir süre sonunda zaman aşımına uğrar. Bu nedenle, iki yıllık süre dolmadan önce haklarınızı kullanmak (örneğin sigortaya başvurmak veya hukuki yollara gitmek) son derece önemlidir. Aksi takdirde, süre geçtikten sonra yaptığınız başvurular yasal olarak reddedilebilir.

Sigorta Şirketleri Nezdinde Kaza Sonrası İşlem Süreci

Kaza tespit tutanağının düzenlenmesinin ardından, sigorta şirketleri nezdindeki süreç hemen başlatılmalıdır. Bu süreçte dikkat edilmesi gereken adımlar ve süreler şöyledir:

• Hasar ihbarı: Kaza sonrası, araç sahipleri kendi sigorta şirketlerine kazayı ivedilikle bildirmelidir. Zorunlu trafik sigortası poliçesi genel şartlarına göre kazanın sigortacıya 5 iş günü içinde ihbar edilmesi gerekir. Bu bildirim sırasında karşı tarafla doldurulan kaza tespit tutanağı, kazaya ilişkin fotoğraflar ve varsa diğer kanıtlar sigorta şirketine iletilir. Eğer kasko sigortanız varsa, kendi kasko şirketinize de bildirerek hasarın kasko poliçenizden karşılanması sürecini başlatabilirsiniz. Unutulmamalıdır ki, kazanın bildirimi ne kadar erken yapılırsa hasar dosyasının sonuçlanması da o kadar hızlı olur.

• Kusur oranlarının belirlenmesi: Sigorta şirketleri, alınan kaza tutanağını ve tarafların beyanlarını SBM’nin TRAMER sistemine girer. Bu sistem üzerinden kazadaki kusur dağılımı, trafik kuralları ve beyanlar dikkate alınarak genellikle birkaç gün içinde belirlenir. Çoğunlukla süreç hızlı tamamlanır ve kazada kimin yüzde kaç oranında kusurlu olduğu saptanır. Örneğin bir taraf %100 kusurlu bulunabileceği gibi, bazı kazalarda kusur %75-%25 veya %50-%50 paylaştırılabilir. Kusur oranları, hangi sigorta şirketinin ne kadar ödeme yapacağının temelini oluşturur.

• Eksper incelemesi ve hasar tespiti: Kusur dağılımı netleşip sizin aracınızın hasarını karşılayacak sigorta şirketi belli olduktan sonra, ilgili sigorta şirketi bir eksper (bağımsız hasar tespit uzmanı) görevlendirir. Eksper, kazalı aracı inceleyerek hasar raporu hazırlar ve onarım maliyetlerini hesaplar. Bu inceleme genellikle kazadan sonraki birkaç gün içinde tamamlanır. Eksper raporu, sigorta şirketinin ödeyeceği tazminat tutarının belirlenmesinde temel teşkil eder.

• Onarım veya tazminat ödemesi: Hasar tespiti yapıldıktan sonra, karşı tarafın trafik sigortası poliçesi hasarı karşılayacaksa sigorta şirketi onarım için aracı anlaşmalı servise yönlendirebilir veya onarım masrafını nakit olarak araç sahibine ödeyebilir. Zorunlu trafik sigortası, karşı tarafın araç hasarını poliçe limitleri dahilinde karşılamakla yükümlüdür. Sigorta şirketi gerekli tüm evrakları teslim aldıktan sonra genellikle 10-15 gün içinde ödeme yapar veya onarım işlemlerini tamamlar. Kasko sigortası kapsamında ise süreç daha da hızlı ilerleyebilir; birçok kasko şirketi anlaşmalı servislerde aracın onarımını hemen başlatır ve tamamlar.

• Değer kaybı talebi: Kaza sonrası aracınız tamir edilse bile, ileride aracı satarken göreceğiniz ikinci el piyasa değeri düşebilir. Bu değer kaybı için, eğer siz kazada mağdur (kusursuz veya az kusurlu) tarafsanız, karşı tarafın trafik sigortasından tazminat talep edebilirsiniz. Değer kaybı talebinin de kazadan itibaren 2 yıl içinde yapılması gerekir; aksi takdirde zaman aşımına uğrayabilir. Aracınızın uğradığı değer kaybını hesaplamak için değer kaybı hesaplama aracını kullanarak yaklaşık tutarı öğrenebilir ve sigorta şirketine bu tutar için başvuruda bulunabilirsiniz. Değer kaybı talebi, hasar onarımının tamamlanmasının ardından gerekli evraklarla birlikte karşı tarafın sigortacısına iletilmelidir.

Kaza Tutanağı Zaman Aşımı ve Hukuki Süreçler

Kaza tutanağı zaman aşımı süresi dolmadan önce yasal hakların kullanılması son derece kritiktir. Yukarıda değindiğimiz gibi, maddi hasarlar için iki yıllık süre içinde sigorta süreçlerinin başlatılması gerekir. Peki sigorta şirketiyle yaşanan anlaşmazlıklarda veya başka özel durumlarda nasıl bir yol izlenir?

Öncelikle, eğer sigorta şirketi hasar talebinizi haksız bulup reddeder ya da ödediği tazminat sizi tatmin etmezse, hukuki yollara başvurabilirsiniz. Bu noktada iki seçenek öne çıkar: Sigorta Tahkim Komisyonu ve adli yargı (mahkeme). Sigorta Tahkim Komisyonu, sigorta şirketleriyle yaşanan uyuşmazlıklarda hızlı ve masrafsız çözüm sunan bir mercidir. Komisyona başvurabilmek için ilgili sigorta şirketinin tahkim sistemine üye olması gerekir (Türkiye’de pek çok büyük sigorta şirketi tahkim üyesidir). Tahkime başvuru süresi, fiilen bir dava süreci olduğu için zamanaşımı kurallarına tabidir – yani kazadan veya sigortanın olumsuz kararından itibaren 2 yıl içinde başvurulması gerekir. Sigorta tahkim sürecinde, dosyanız genellikle birkaç ay içinde karara bağlanır ve 40.000 TL’ye kadar olan uyuşmazlıklarda komisyonun kararı kesindir. Daha yüksek tutarlar için itiraz yolu açıktır.

Diğer yandan, doğrudan mahkemeye başvurma hakkınız da vardır. Özellikle ciddi maddi zararlar veya bedeni zararlar söz konusuysa mağdur taraf, karşı tarafa (ve onun sigortacısına) karşı dava açabilir. Dava açma süresi de zamanaşımı nedeniyle kazadan itibaren 2 yıl olarak değerlendirilir (bedeni zararlar için ceza zamanaşımı süresi geçerli olabilir). Mahkeme süreci, tahkime kıyasla daha uzun sürebilir ancak bazı durumlarda alınabilecek tazminat miktarı veya kapsamı açısından gerekli görülür. Örneğin, değer kaybı talebiniz sigorta tarafından reddedilirse, hukuk mahkemesinde dava açarak hakkınızı arayabilirsiniz. Bu süreçte kaza tespit tutanağı en önemli delillerden biri olacaktır.

Eğer kaza tespit tutanağına taraflardan biri itiraz etmek isterse (örneğin tutanak tutulurken imzalamadıysa veya sonradan farklı bir iddia ortaya attıysa), bu durumda da çözüm yeri mahkemelerdir. Tutanak tarafların beyanına dayandığı için, sonradan ortaya çıkan itirazlar polis raporu olmadığı sürece sigorta sistemi içinde genellikle dikkate alınmaz; itiraz eden tarafın, hukuk davası yoluyla kusur durumunu yeniden değerlendirtme hakkı saklıdır. Ancak böyle bir davanın da yine zamanaşımı süresi içinde açılması gerektiği unutulmamalıdır. Yani, kazadan çok uzun süre sonra “kusur yeniden dağıtılsın” şeklinde bir talep getirirseniz, zamanaşımı engeline takılabilirsiniz.

Özetle, kaza tutanağı ile başlatılan süreçler sonunda sigorta şirketlerinden sonuç alınamazsa yasal mercilere başvurmak mümkündür. Fakat her durumda, zaman aşımı süresi dolmadan harekete geçmek gerekir. İki yıllık süre, trafik kazalarından doğan maddi talepler için standart olup bu sürenin aşılması hak kaybına neden olabilir.

Noter ve SBM Kayıtlarında Geçerlilik

Doldurulan kaza tutanağı ve kazaya ilişkin bilgiler, sigorta şirketlerince işlendikten sonra SBM (TRAMER) kayıtlarına geçer. Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi bünyesindeki TRAMER sistemi, tüm trafik sigortası poliçelerini ve gerçekleşen hasar kayıtlarını tutar. Bu sayede, bir aracın geçmişte karıştığı kazalar ve hasar tutarları, plaka veya şasi numarası üzerinden sorgulanabilir hale gelir. Örneğin, 5664 SMS servisine aracın plakasını göndererek veya e-Devlet üzerinden araç hasar geçmişi sorgulayarak, ilgili aracın daha önce kazaya karışıp karışmadığı, kaza tarihleri ve hasar tutarları öğrenilebilir. Bu sorgu sonuçlarında, kaza yapan ve kazadan etkilenen araç sahiplerinin tuttuğu *kaza tutanağının bilgileri de yer alır. Yani SBM hasar kaydı sorgulamasında, tutanağın tarihi, kusur oranları ve benzeri kritik bilgiler görülebilmektedir.

Noter satış işlemleri sırasında ise, araçların hasar geçmişi doğrudan sorgulanmasa bile dolaylı etkileri olabilir. Özellikle ağır hasar kayıtlı (pert) araçlar, noter satışından önce tespit edilir ve alıcı bu konuda bilgilendirilir. Bir araç eğer kaza sonucu pert kaydı aldıysa (trafikten çekildiyse), onarım sonrası yeniden trafiğe çıkabilmesi için gerekli resmi ekspertiz işlemleri yapılmış olmalıdır. Noter, aracın tescil kaydında “ağır hasarlı” olduğuna dair bir ibare varsa satış işlemini ancak gerekli şartlar sağlandığında tamamlar. Bunun dışında, ikinci el araç alım-satımında sorumluluk büyük ölçüde alıcıya aittir: Aracın geçmiş kazalarını öğrenmek isteyen alıcılar, noter işlemi öncesi SBM sorgusu yaparak aracın kaza geçmişini kontrol etmelidir. Kaza tutanakları SBM sisteminde saklandığı için, yıllar önce gerçekleşmiş bir kaza bile aracın geçmişinde kayıtlı olacaktır. Dolayısıyla, tutanak bilgilerinin resmi kayıtlardaki geçerliliği süreklidir; sadece tazminat talep süresi geçse bile hasar kaydı olarak varlığını sürdürür.

Burada şu noktaya dikkat etmek gerekir: Bir aracın SBM kayıtlarında hasar kaydının bulunmaması, o aracın hiç kaza yapmadığı anlamına gelmeyebilir. Taraflar kendi aralarında anlaşıp sigortaya hiç yansıtmadan tamir ettirdikleri kazalar, resmi kayıtlara girmeyeceği için sorgulamalarda görünmez. Yine de, kayıtlı olsun ya da olmasın, kaza tespit tutanağı düzenlenmiş bir kazanın belgeleri taraflar için ileride de faydalı olabilir. Özellikle ikinci el satışlarda güvenilirlik için, kazaya karışılmışsa tutanağın bir kopyasını araçla birlikte yeni alıcıya sunmak da şeffaflık adına iyi bir uygulamadır.

Tutanak Sonrası Adımlar ve Süreleri

Aşağıdaki tabloda kaza tutanağı sonrası tipik adımlar ve bu adımların yaklaşık süreleri özetlenmiştir. Bu süreler, yasal gereklilikler ve sigorta sektörü uygulamaları göz önüne alınarak verilmiştir:

Yukarıdaki süreler, tipik durumlar için verilmiştir. Her kazanın koşulları farklı olabileceğinden, süreçlerde ufak sapmalar olabilir. Örneğin, bazı karmaşık hasar dosyalarında eksper raporu ve ödemeler daha uzun sürebilir veya sigorta şirketleri ek belge talep edebilir. Ancak genel çerçeve, bu tabloda belirtildiği şekildedir.

Sonuç olarak, kaza tespit tutanağı tutulmasından itibaren başlayan süreçte zaman faktörü çok önemlidir. Gerek sigorta işlemlerinin yürütülmesi, gerek olası hukuki hakların korunması için belirtilen süreler içinde hareket etmek gerekir. Hem bireysel araç sahipleri hem de sigorta süreciyle ilgilenen profesyoneller için bu süreleri bilmek, ileride doğabilecek sorunların önüne geçilmesini sağlar.

Kaza tutanağı ve sonrasındaki değer kaybı gibi konularda profesyonel destek almak isterseniz, FairFix’in hizmetlerimiz ve süreçlerimiz sayfalarını inceleyebilirsiniz. Gerçekleşmiş örnek vakaları ve çözümlerini merak ediyorsanız örnek olaylar bölümümüzü ziyaret edebilirsiniz. Ayrıca, aklınıza takılan diğer konular için sıkça sorulan sorular sayfamız faydalı olacaktır. Konu hakkında daha fazla bilgi veya destek almak isterseniz, bizimle iletişime geçmekten çekinmeyin – iletişim sayfamız üzerinden bize ulaşabilirsiniz.

Bu konu hakkında daha fazla bilgi için “Araç Değer Kaybı Şartları” kategorisindeki diğer tüm yazılarımızı inceleyebilirsiniz.